Şizofreni, temelde duygu, düşünce ve davranışlarda bozulmanın olduğu psikotik rahatsızlıktır. Fikirler mantık içerisinde birbirine bağlı değildir, algı ve dikkat bozulmuştur. Motor faaliyetlerde garip bozukluklar, duygulanımda küntlük, yada uygunsuz duygulanım görülür. Halüsinasyon ve sanrılar hastaların insanlardan ve gerçeklerden kaçmasına sebep olur.
Şizofrenin temel belirtileri iki grupta incelenebilir: negatif belirtiler ve pozitif belirtiler.
Pozitif belirtiler; konuşmada düzensizlik, varsanılar, sanrılar ve garip davranışlar gibi aşırılıklardan meydana gelmektedir. Konuşmada Düzensizlik, düşünce ve konuşmadaki organizasyonun bozuk olması demektir. Konuşmayı dinleyen kişi anlayamaz. Çünkü konuşmalar dağınıktır, çağrışımlar birbiriyle bağlantısızdır. Yalnız bu belirti bütün şizofren hastalarda görülmez. Sanrılar, gerçeğe aykırı olduğu halde inanılan düşüncelerdir. En çok görülenleri, hastanın kötülük görmesi, dışarıdan belli düşüncelerin zoraki şekilde akla sokulması, düşüncelerin yayınlanması, düşüncelerin çalınması, dışsal bir güç tarafından yönlendirilmesi vb. sanrılardır. Varsanı; çevreden gelen herhangi bir uyarıcı olmamasına rağmen varmış gibi duyusal yaşantıların ortaya çıkmasıdır. En sık işitsel varsanılar, ikinci sırada da görsel varsanılardır.
Negatif Belirtiler, istek ve enerji azalması, düşünce ve konuşmada sınırlılık, zevk alamama, duygularda küntleşme gibi belirtilerdir. İstek ve enerji azalması, genellikle günlük faaliyetlere karşı ilgisizliktir. Hastalar kendilerine bakmazlar hijyen ve öz bakımları çok kötüleşir. Okul, iş ve evdeki faaliyet ve sorumluluklarına karşı çok ilgisizdirler ve gün boyu hiçbir şey yapmadan dururlar. Düşünce ve konuşmada sınırlılık, konuşma miktarının azalması, içeriğinin azalması, konuşmanın bilgi içeriğinin azalması ve tekrarlayıcı olmasıdır. Kendileri için haz alabilecekleri şeylere karşı ilgisizdirler. Başkalarıyla yakınlaşmama, cinselliğe ilgi duymama ile de kendini gösterir. Duygulanım küntlüğü; herhangi bir uyarıcı hastada duygusal bir belirtiye yol açmaz. Hastalar boş boş bakabilir, gözleri cansız ve yüzünde mimik belirtisi yoktur. Asosyallik, birçok şizofren hasta sosyal becerilerinin azlığı ve hastalığın diğer belirtilerinin bir getirisi olarak ikili ilişkilerde zorlanmaktadırlar.
ŞİZOFRENİN ALT TİPLERİ
Dezorganize Şizofreni; konuşma dağınıktır, konuşmayı takip etmek güçtür. Duygulanım, düz yada çok değişkendir. Anlaşılamayan gülme ve ağlama nöbetleridir.
Katatonik Şizofreni; motor belirtilerin ön planda olduğu alt tiptir. Ya hareketsizlik yada aşırı hareketlilik ve heyecan arasında gidip gelmeler olmaktadır.
Paranoid Şizofreni; kötülük görme, büyüklenme sanrıları görülmektedir. Sanrısal bir kıskançlık gelişebilir. Hastaneye gelen şizofrenlerin büyük kısmı bu tanıyı almaktadırlar. Sanrıları yoğun olsa da düşünceleri bütünlük içermektedir. Genelde ajite, kızgın ve kavgacı olabilirler. Diğer şizofrenlere göre daha konuşkan ve dikkatlidirler.
Şizofreninin tedavisinde antipsikotik ilaç kullanımı sıklıkla görülmektedir. Bunun yanı sıra, davranışçı terapide olan token economy(jeton biriktirme) yöntemi bazı davranışları düzeltmede kullanılmaktadır. Terapi içine ailelerde dahil edilmelidir. Çünkü şizofreni hastalığı nüksleri olan bir hastalık olduğu için hasta ile birlikte yaşayan kişilerinde bu konuda bilgilendirmeleri gerekmektedir.
